Üretim Faktörleri Nelerdir?

İktisatta üretim faktörleri emek, sermaye, doğal kaynaklar ve girişimci olmak üzere dört gruba ayrılmıştır. Bu farktörler içerisinde emek ve girişim insana dayalı faktörlerken, sermaye ve doğal kaynaklar maddi niteliktedir.

Emek ya da işgücünün kaynağı ülke nüfusudur. Bu nedenle işsizliğin doğal düzeyde kalması koşuluyla ülke nüfusu arttıkça toplam çıktı da artacaktır. Ancak işgücünün miktarının yanında kalitesi de önemlidir, iyi eğitilmiş ve sağlıklı bireylerde oluşan bir işgücünün çıktı düzeyi, sağlıksız ve çoğunluğu kas gücüne dayalı üretim yapan niteliksiz bir işgücüne göre çok daha yüksek olacaktır.

Sermaye üretim sürecinde kullanılan maddelerdir. Üretimde kullanılan her türlü makine, üretimin yapıldığı binalar, araç ve gereçler birer sermayedir. Bunların dışında üretim düzeyine dolaylı olarak katkıda bulunan demiryolları, barajlar, yollar, enerji santralleri de dolaylı olarak birer sermayedir. Ancak günlük hayatta parasal fonlara da genellikle sermaye denmektedir. İktisatta ise bu fonlar yalnızca üretim sürecinde kullanılan fiziki mallara yatırıldığında sermayeye dönüşmüş olur.


Bir diğer üretim faktörü doğal kaynaklardır. Üretimde kullanılabilen her türlü yeraltı ve yerüstü zenginliği bu sınıfa dahildir. Doğal kaynaklar doğada sınırlı düzeylerde bulunur ve genellikle insan müdahalesine açık değildir. Zaten ortada yaratılan bir doğal kaynak (yapay göller, kanallar) varsa bunun adı doğal kaynak değil sermaye olacaktır.

Serbest piyasa ekonomisinde bu üç üretim faktörünü bir araya getirerek üretim sürecini başlatan, faaliyette ortaya çıkan riskleri üstlenen faktör girişimcidir. Üretimle ilgili tüm temel kararları girişimci üstlenir. Girişimcinin üretilecek malın cinsine göre gerekli doğal kaynakları tedarik edip, sermayesini ortaya koyması ve üretimi gerçekleştirecek olan emeği ücret karşılığı çalıştırması ile üretim ortaya çıkar. Faaliyet sonucu ortaya çıkan kâr, girişimcinin gelirini oluşturur.

Bu tanıma göre emek ücret elde eder. Sermaye için ödenen bedel ise faizdir. Öyleyse sermaye faiz elde eder. Doğal kaynaklar ise oluşan talebe göre rant elde eder. Bu kavramları teorik açıdan ayırmak üretim sürecinin anlaşılmasına yardımcı olsa da ekonomide hem bu faktörler hem de getirileri iç içe geçmiştir. Örneğin sermaye ayrı bir üretim faktörü olsa da yine emek, sermaye ve doğal kaynaklar tarafından üretilmektedir. Ya da kendi çiftliğinde üretim yapan bir çiftçi hem girişimci hem de emek yerine geçmiştir.

Ayrıca her üretim sürecinde tüm faktörlerin bir araya gelmesi de zorunlu değildir. Yine ufak bir çiftlikte üretim yapan ve yanında birkaç kişiyi çalıştıran bir ufak bir üretimci, sermaye olmadan da üretim yapabilir.

Gelirler de faktörlere benzer bir şekilde iç içe geçmiştir ve genellikle biri diğerine kaynak olmaktadır. Emek elde ettiği ücretin bir kısmını harcar bir kısmını ise tasarruf eder. Harcadığı kısım girişimci için kâr olacaktır, ancak girişimci yeni yatırım yapacağı zaman emeğin tasarrufundan borçlanmak durumunda kalır. Bu durumda ise emek faiz elde eder. Yani duruma göre emek aynı zamanda girişmci olabilir ve ücretin yanı sıra faiz ve kâr da elde edebilir. Bu zaman zaman kafa karıştırıcı olabilir, burada önemli olan bu terimlerin simgelediği kavramları anlamaktır. Yeterince iyi anlaşıldığında yorum yapmak oldukça kolaylaşacaktır.